Thị trường phái sinh luôn khiến nhiều nhà đầu tư đặc biệt là những ai mới tham gia thị trường cảm thấy tò mò và hào hứng. Tuy nhiên, với bất cứ lĩnh vực nào muốn đầu tư hiệu quả thì bạn cũng cần nắm rõ những thông tin cơ bản về nó để tự tin trong từng quyết định. Bài viết dưới đây sẽ mang đến bạn khái niệm về chứng khoán phái sinh cũng như những ưu, nhược điểm của loại chứng khoán này để từ đó bạn biết rằng có nên đầu tư vào nó hay không, hãy cùng tham khảo ngay nhé!
Phái sinh luôn khiến nhiều nhà đầu tư tò mò và hào hứng
Thế nào là chứng khoán phái sinh?
Chứng khoán phái sinh (CKPS) là một công cụ tài chính được thể hiện dưới dạng hợp đồng và giá trị của nó phụ thuộc vào một hoặc nhiều loại tài sản cơ sở. Theo đó, CKPS là hợp đồng xác nhận quyền cũng như nghĩa vụ của hai bên đối với việc chuyển giao số lượng tài sản cơ sở, thanh toán tiền vào đúng thời điểm đã xác định trong tương lai với một mức giá đã được thỏa thuận cụ thể trước đó. Tài sản của CKPS khá đa dạng, có thể là những loại hàng hoá như kim loại, nông sản,… nhưng cũng có thể là các công cụ tài chính như trái phiếu, cổ phiếu,…
Hiểu một cách đơn giản thì tại thị trường chứng khoán Việt Nam, các sản phẩm của CKPS cho phép nhà đầu tư đặt cược mức độ “tăng” hay “giảm” của tài sản cơ sở trong tương lai. Nếu thị trường thay đổi đúng theo những dự đoán của nhà đầu tư thì lúc đó sẽ thu về lợi nhuận như mong đợi. Với cơ chế hoạt động khá linh hoạt như vậy, CKPS được triển khai dưới dạng 4 loại chính bao gồm: Hợp đồng kỳ hạn, Hợp đồng tương lai, Hợp đồng quyền chọn và Hợp đồng hoán đổi.
> Xem thêm: Nhận diện công cụ kiếm tiền mang tên chứng khoán phái sinh
Sự khác biệt giữa chứng khoán phái sinh và chứng khoán cơ sở
Tuy được ra đời sau nhưng CKPS lại không hề lép vế trước bất cứ loại chứng khoán nào. Thậm chí, CKPS còn sở hữu những điểm nổi bật. Hãy cùng làm thử phép so sánh dưới đây để có cái nhìn rõ ràng giữa hai loại chứng khoán cơ sở (CKCS) và phái sinh nhé:
Thị trường giao dịch
- CKPS: Thị trường phái sinh.
- CKCS: Thị trường giao ngay và không được quyền thay đổi lựa chọn.
Số lượng phát hành, niêm yết
- CKPS: Không có giới hạn về số lượng phát hành, có thể niêm yết tự do, thoải mái.
- CKCS: Được kiểm soát chặt chẽ về số lượng và bị phụ thuộc vào những tổ chức phát hành cũng như chịu sự khống chế của thị trường giao dịch.
Bán khống chứng khoán
- CKPS: Có thể tham gia ở vị thế bán mà không cần phải có tài sản cơ sở.
- CKCS: Bị cấm hoặc bị hạn chế ở một số thị trường.
- Số tiền được dùng để giao dịch
- CKPS: Bằng một phần của giá trị CKPS.
- CKCS: Bằng tổng giá trị chứng khoán.
Thời điểm thanh toán, chuyển khoản:
- CKPS: Một thời điểm cụ thể được xác định trong tương lai.
- CKCS: Ngay sau khi kết thúc giao dịch.
>> Xem thêm: Mở tài khoản tại HSC để được hưởng nhiều đặc quyền
CKPS và CKCS có những đặc điểm riêng biệt
Liệu có nên đầu tư vào chứng khoán phái sinh?
Để biết liệu bạn có nên đầu tư vào CKPS hay không thì hãy cùng điểm qua những ưu, nhược điểm của loại chứng khoán này để có cho mình những lựa chọn đúng đắn nhé!
Ưu điểm của CKPS
CKPS được nhiều nhà đầu tư hiện nay yêu thích và tham gia bởi những ưu điểm sau:
- Phòng ngừa những rủi ro vì biến động giá: Những sản phẩm của phái sinh cung cấp cho nhà đầu tư những công cụ để phòng vệ rủi ro do biến động giá, từ đó hạn chế những rủi ro khi tham gia vào đầu tư tài chính.
- Giao dịch linh hoạt: CKPS cho phép nhà đầu tư được trải nghiệm một số tính năng linh hoạt khác như bán khống, chốt lãi/ lỗ ngay trong ngày, giao dịch T+0,….
- Tính thanh khoản cao: Vì sản phẩm của phái sinh được giao dịch tập trung và niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán do đó nó có tính thanh khoản cao hơn so với thị trường chứng khoán cơ sở. Việc định giá, xác định khối lượng cũng như giá trị giao dịch cũng được công khai minh bạch mang đến sự an toàn, rõ ràng cho giao dịch.
- Số lượng phát hành và niêm yết không bị giới hạn mà được phụ thuộc hoàn toàn vào nhu cầu từ nhà đầu tư.
- Bán khống chứng khoán: Nhà đầu tư có thể bán các sản phẩm CKPS ngay mà không cần có tài sản cơ sở. Có nghĩa là thị trường CKPS cho phép nhà đầu tư có thể bán khống chứng khoán.
- Đầu cơ: Trên thị trường CKPS có tính hai chiều, điều đó có nghĩa là nhà đầu tư có thể kiếm được lợi nhuận từ cả hai hướng đi lên, đi xuống của thị trường nếu dự đoán đúng xu hướng của nó.
- Lợi thế của đòn bẩy: Chiến lược đòn bẩy giúp cho nhà đầu tư sở hữu những cổ phiếu có mức giá thấp và chỉ cần ký quỹ một phần tài sản thế nhưng giao dịch với cổ phiếu có giá gấp 7, 10 lần số tiền ký quỹ là có thể thu về lợi nhuận lớn.
Biết sử dụng đúng cách, CKPS mang đến nhiều lợi ích lớn
Nhược điểm của CKPS
Bên cạnh những ưu điểm vượt trội thì CKPS cũng tồn tại một vài nhược điểm như:
- Rủi ro trong chiến lược đầu cơ: Chiến lược đầu cơ được xem là con dao hai lưỡi khi lựa chọn để tham gia thị trường phái sinh. Đầu cơ sẽ tạo những điểm hấp dẫn cho sản phẩm phái sinh nhưng nó sẽ chỉ tạo ra lợi nhuận nếu nhà đầu tư dự báo đúng với biến động giá của các tài sản cơ sở ở tương lai, nếu không nhà đầu tư sẽ gặp nhiều tổn thất.
- Yêu cầu ký quỹ bổ sung: Với hợp đồng tương lai cần được thanh toán hàng ngày. Như vậy, các khoản lãi, lỗ đều sẽ được thực hiện hàng ngày và phản ánh cụ thể trên tài khoản ký quỹ. Do đó, nhà đầu tư luôn phải thực hiện việc ký quỹ bổ sung nếu số tiền trong tài khoản ký quỹ thấp hơn hoặc bằng so với mức duy trì. Nếu không thực hiện kịp thời việc ký quỹ bổ sung thì sẽ gây ra những thua lỗ thậm chí là có thể khiến nhà đầu tư bị phá sản.
Từ những phân tích trên chúng ta có thể thấy rằng CKPS mang đến nhiều ưu điểm nổi bật nhưng vẫn còn tồn tại một vài khuyết điểm. Do đó, nếu muốn tham gia đầu tư vào kênh thị trường “màu mỡ” này nhà đầu tư cần hết sức cẩn thận và bổ sung cho bản thân thật nhiều kiến thức, kinh nghiệm để có thể thu về kết quả như mong muốn. Tuyệt đối không nên đầu tư khi chưa hiểu rõ hoặc nghe theo lời chỉ dẫn của những người không chuyên. Mong rằng bài viết trên đây đã cung cấp cho các nhà đầu tư những kiến thức cơ bản và chứng khoán phái sinh, qua đó sẽ giúp bạn có thêm cơ sở vững chắc cho những bước quyết định đúng đắn.